اثر باکتری‌های محرک رشد گیاه و گوگرد بر رشد و غلظت عناصر غذایی کم مصرف دانه گندم در خاک‌های شور-سدیمی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه خاک‌شناسی، پردیس علوم و تحقیقات خوزستان، دانشگاه آزاد اسلامی

2 مؤسسه تحقیقات خاک و آب، سازمان آموزش و ترویج تحقیقات کشاورزی، کرج، ایران

3 گروه خاک‌شناسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی

4 مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی

5 موسسه تحقیقات خاک و آب، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

10.22092/sbj.2024.356053.225

چکیده

شوری و سدیمی بودن خاک منجر به برهم زدن تعادل عناصر غذایی در خاک و ایجاد محدودیت در رشد گیاه می­شود. آزمایشی برای ارزیابی کاربرد گوگرد به همراه باکتری تیوباسیلوس و باکتری‌های محرک رشد گیاه جداسازی شده از خاک‌های شور و سدیمی بر عملکرد و غلظت عناصر غذایی کم مصرف گندم (رقم چمران) در خاک­های شور و سدیمی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی، در سه تکرار در گلخانه اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل سه نوع خاک شور و سدیمی (S1: 13=SAR و ds m-1 8=EC)، (S2: 15=SAR و ds m-1 10=EC) و (S3: 17=SAR و ds m-1 14=EC)، چهار سطح از باکتری­های محرک رشد گیاه (B0: شاهد، Pseudomonas alcaliphila، Rhizobium pusense و Bacillus subtilis) و دو سطح گوگرد همراه با باکتری Thiobacillus thiooxidans (T0: عدم کاربرد و T1: کاربرد 31/4 گرم در گلدان (10 تن در هکتار) گوگرد پودری همراه با باکتری T. thiooxidans) بودند. بر اساس توالی­یابی ژن16S rRNA، باکتریهای محرک رشد برتر به عنوان باکتری­هایPseudomonas alcaliphila، Bacillus subtilis وRhizobium pusense ، شناسایی شدند. نتایج نشان داد که افزودن گوگرد همراه با باکتری T. thiooxidans و سایر باکتری­های محرک رشد در سطوح شوری و سدیمی مختلف منجر به افزایش عملکرد دانه و غلظت عناصر کم مصرف نسبت به شاهد شد. در سطوح شوری و سدیمی S1 و S3، بیشترین عملکرد دانه در گیاهان تلقیح شده با باکتری R. pusense (13/1 و 88/8درصد) مشاهده شد. تلفیق باکتری­های محرک رشد و گوگرد به همراه باکتری T. thiooxidans تأثیر معنی­داری بر عملکرد دانه و غلظت عناصر کم­مصرف در خاک­های شور و سدیمی نداشت. به طور کلی کاربرد انفرادی باکتری R. pusense جداسازی شده از خاک­های شور و سدیمی و گوگرد به همراه باکتری T. thiooxidans نقش بسزایی در بهبود عملکرد و غلظت عناصر کم­مصرف در گندم در خاک‌های شور و سدیمی دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effect of Plant Growth-Promoting Bacteria and Sulfur on growth and Micronutrient Concentration in Wheat Grain in saline-sodic Soils

نویسندگان [English]

  • Maryam Javadzadeh 1
  • خاوازی Khavazi 2
  • Navid Ghanavati 3
  • Alireza Jafarnejady 4
  • Vahid Alah Jahandideh Mahjenabadi 5
1 Department of Soil Science, Khuzestan Science and Research Branch, Islamic Azad University
2 Soil and Water Research Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Karaj, Iran
3 Department of Soil Science, Ahvaz Branch, Islamic Azad University
4 Agricultural and Natural Resources Research and Education center of Khuzestan, Agricultural Research, Education and Extension Organization
5 Soil and Water Research Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Karaj, Iran
چکیده [English]

Soil salinity and sodicity disrupt the balance of nutrients in the soil and create restrictions on plant growth. An experiment was conducted to evaluate the application of sulfur along with Thiobacillus bacteria and plant growth-promoting bacteria isolated from saline-sodic soils on the performance and concentration of micronutrients in wheat (Chamran cultivar) in saline-sodic soils in a factorial design within a completely randomized design, in three replications in greenhouse condition. The experimental factors included three types of saline-sodic soil (S1: SAR=13 and EC=8 dS m^-1), (S2: SAR=15 and EC=10 dS m^-1), and (S3: SAR=17 and EC=14 dS m^-1), four levels of plant growth-promoting bacteria (B0: control, Pseudomonas alcaliphila, Rhizobium pusense, and Bacillus subtilis) and two levels of sulfur along with Thiobacillus thiooxidans bacteria (T0: no application and T1: application of 31.4 grams per pot (10 tons per hectare) of powdered sulfur along with T. thiooxidans bacteria). Based on the sequencing of the 16S rRNA gene, the superior plant growth-promoting bacteria were identified as Pseudomonas alcaliphila, Bacillus subtilis, and Rhizobium pusense. The results showed that adding sulfur along with T. thiooxidans bacteria and other plant growth-promoting bacteria at different levels of salinity and sodicity led to an increase in grain yield and concentration of micronutrients compared to the control. At the salinity and sodicity levels of S1 and S3, the highest grain yield was observed in plants inoculated with R. pusense bacteria (13.1% and 88.8%, respectively). The combination of plant growth-promoting bacteria and sulfur along with T. thiooxidans bacteria did not have a significant effect on grain yield and concentration of micronutrients in saline-sodic soils. Overall, the individual application of R. pusense bacteria isolated from saline-sodic soils and sulfur along with T. thiooxidans bacteria plays a significant role in improving the performance and concentration of micronutrients in wheat in saline-sodic soils.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Bacterial isolation
  • Rhizosphere bacteria
  • Sodicity and salinity stress
  • Wheat
  • Thiobacillus thiooxidans
  1. بشارتی ح.، مطلبی­فرد ر. 1394. ارزیابی تأثیر کاربرد گوگرد و باکتری­های تیوباسیلوس بر برخی خصوصیات شیمیایی خاک و عملکرد کلزا در تناوب گندم- کلزا در دو سال متوالی. نشریه آب و خاک (علوم و صنایع کشاورزی). 29: 1688-1698.
  2. خاوازی ک.، جهاندیده مهجن آبادی و.ا.، تقی­پور ف. 1397. تأثیر کاربرد گوگرد، باکتری تیوباسیلوس و فسفر بر عملکرد و جذب عناصر غذایی گندم در یک خاک آهکی. مدیریت خاک و تولید پایدار. 8: 23-41.
  3. مشبکی اصفهانی ف.، طهمورث­پور آ.، هودجی م.، عطاآبادی م.، محمدی ا. 1396. جداسازی و شناسایی باکتری­های مولد اگزو پلی ساکارید بومی خاک­های شور. زیست­شناسی خاک. 5: 48-37.
  4. مصلح آرانی ا.، امینی حاجی­آبادی ع.، قاسمی س.، راد م.ه.، 1400. تأثیر باکتری­های محرک رشد جداسازی شده از ریزوسفر گیاهان شورپسند بر برخی واکنش­های فیزیولوژیک گیاه گندم رقم نارین در شرایط شور. فرآیند و کارکرد گیاهی. 10: 164-141.

مظفری و.، ملکوتی م.ج.، خلدبرین ب.، بای بوردی م. 1384. بررسی چند عامل سرخشکیدگی پسته و کنترل آن با تغذیه بهینه. علوم خاک و آب. 19: 154-164.