زیست‌توده و فعالیت میکروبی خاک‌های جنگلی بلوط در سه منطقه از استان ایلام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه مهندسی آب و خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

3 دانشیار گروه علوم جنگل، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

چکیده

اقلیم مهمترین عاملی است که مقدار تولیدات گیاهی و فعالیت میکروبی خاک را تعیین می‌کند. بنابراین این پروژه با هدف مطالعه تأثیر اقلیم‌های مختلف شامل ایوان (مرطوب)، ایلام (نیمه‌مرطوب) و سیروان (نیمه­خشک) بر ویژگی­های زیستی خاک درختان بلوط شاخه­زاد و دانه­زاد اجرا گردید. برای این منظور تعداد سه پلات به ابعاد 100×100 متر به‌طور تصادفی در جنگل­های کمتر دست­ خورده که شامل هر دو تیپ رویشی بودند تهیه گردید. نمونه‌برداری از خاک (20-0 سانتی‌متری) از زیر پایه­های درختان شاخه­زاد و دانه­زاد بلوط به­صورت تصادفی در هر منطقه انجام گرفت. نتایج نشان داد تیپ رویشی تأثیر معنی‌داری بر مقدار کربن زیست‌توده میکروبی در دو اقلیم ایلام و سیروان نداشت. اما در خاک­های جنگلی ایوان میزان کربن زیست‌توده میکروبی در زیر تیپ رویشی دانه‌زاد 71/1 برابر تیپ رویشی شاخه‌زاد بود. بیشترین میزان نیتروژن زیست‌توده میکروبی (32/5 میلی‌گرم در کیلوگرم) در اقلیم ایوان مشاهده گردید که با اقلیم ایلام تفاوت معنی‌داری نداشت و کمترین میزان آن (90/2 میلی‌گرم در کیلوگرم) در اقلیم سیروان به‌دست آمد. بیشترین بهره متابولیکی (qCO2) در تیپ رویشی شاخه‌زاد در اقلیم ایوان و سیروان مشاهده گردید و کمترین میزان در اقلیم ایلام به‌دست آمد که در این اقلیم تیپ رویشی تأثیر معنی‌داری بر سهم متابولیکی خاک نداشت. بیشترین میزان تنفس پایه و برانگیخته در اقلیم ایوان به‌دست آمد و اقلیم سیروان کمترین میزان این پارامترها را به خود اختصاص داد. بیشترین میزان کربن آلی در  خاک­های جنگلی اقلیم ایلام مشاهده گردید و کمترین میزان در خاک­های جنگلی سیروان به‌دست آمد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Soil microbial biomass and activity of oak forest in three different regions in Ilam province

نویسندگان [English]

  • Masoud Bazgir 1
  • Tahereh Menati 2
  • M. Rostaminya 1
  • Ali Mahdavi 3
1 Corresponding Author, Assistant Prof., Department of Water and Soil Engineering, Faculty of Agriculture, Ilam University, Ilam, I. R. Iran
2 M.Sc. Graduate Department of Water and Soil Engineering, Faculty of Agriculture, Ilam University, Ilam, I. R. Iran
3 Associate Professor., Department of Forest Science, Faculty of Agriculture, Ilam University, Ilam, I. R. Iran
چکیده [English]

Climate is the most important factor that determines the plant yield and soil microbial activity. Therefore, this study aimed to investigate the soil biological properties in three different climate zones including Eyvan (humid), Ilam (semi-humid), and Syrvan (semi-arid) under seed-origin and coppice oak trees. To this purpose, three plots (100 × 100 m dimension) randomly prepared in less undisturbed forest consist of both growth types. Soil sampling took place randomly at 0-20 cm of soil depth under each seed-origin and coppice oak trees in three regions. The results showed that growth type had no significant effect on microbial biomass carbon in the Ilam and Syrvan climates. However, in Eyvan forest soils, the amount of microbial biomass carbon under seed-origin was 1.71 times higher than the coppice trees. The highest amount of microbial biomass nitrogen (5.32 mg.kg-1) was observed in the Eyvon climate, which did not have a significant difference with the Ilam climate and it was the lowest (2.90 mg.kg-1) in the Syrvan climate. The highest metabolic quotient (qCO2) was observed in coppice type in the Eyvan and Syrvan climate and the least amount was observed in the Ilam climate. Growth type had no significant effect on the metabolic quotient of the soil in the Ilam climate. The highest basal and substrate-induced respiration was obtained in the Eyvan climate, while the Syrvan soils showed the least amount of these parameters. The highest amount of organic carbon and nitrogen were observed in the Ilam forest soils and the least amount was obtained in the Syrvan forest soils.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Growth type
  • Oak trees
  • Soil microbial respiration
  • Soil biological properties
  1. اولیایی، ح. ادهمی، ا. فرجی، ه. و فیاض، پ. 1390. آثار درخت بلوط ایرانی (.Quercus brantii Lindl) بر برخی خصوصیات خاک در منطقه جنگلی یاسوج. مجله علوم آب و خاک. جلد 15، شماره  56،  ص 206-193.
  2. شیدای کرکج، ا. سپهری، ع. بارانی، ح. و معتمدی، ج. 1396. ارتباط ذخیره کربن آلی خاک با برخی ویژگی­های خاک در مراتع آذربایجان شرقی. نشریۀ علمی پژوهشی مرتع، جلد 11،  شماره 2، ص 138-125.
  3. علی‌اصغرزاد، ن. 1389. روش‌های آزمایشگاهی در بیولوژی خاک. انتشارات دانشگاه تبریز. ص 274.
  4. کاویانی، ن. خرمالی، ف. مسیح آبادی، ح. و تازیکه، ح. 1393. تغییرات کانی­شناسی و میکرومورفولوژی در کاربری­های طبیعی و زراعی در یک ردیف اقلیمی در خاک­های لسی استان گلستان. مجله پژوهش­های حفاظت آب و خاک. جلد 21، شماره 2، ص 58-31.
  5. لیاقت، م و خرمالی، ف. 1390. میکرومورفولوژی توسعه برخی از خاک های حاصل از لس در استان گلستان غربی در طول یک زیست سنجی کلیمو توپو. مجله حفاظت از آب و خاک. جلد 1، شماره 18، ص 31-1.
  6. نادری، ه. هدایت‌زاده، ر. و درودی، ه. 1385. اثر خصوصیات فیزیوگرافی (ارتفاع و شیب) بر میزان ذخیره کربن آلی و کل نیتروژن خاک، دهمین کنگره علوم خاک، کرج، ایران.
  7. شکل‌آبادی، م. خادمی، ح. کریمیان اقبال، م و نوربخش، ف. 1386. تأثیر اقلیم و قرق دراز مدت بر برخی از شاخص‌های بیولوژیکی کیفیت خاک در بخشی از مراتع زاگرس مرکزی. مجله علوم آب و خاک. جلد 11، شماره 41، ص 116-103.
  8. معزاردلان، م و ثواقبی‌فیروزآبادی، غ. م. 1381. مدیریت حاصلخیزی خاک برای کشاورزی پایدار. انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
  9. Anderson, T.H. 2003. Microbial eco-physiological indicators to assess soil quality. Agricultural Ecosystem Environmental 98: 285-293.
  10. Binkley, D. and Fisher, R.F., 2013. Ecology and management of forest soils. Wiley-Blackwell, Oxford.
  11. Brookes, P.C., Heijnen,C.F., Mcgrath, S.P., and Vanc, E.D. 1986. Soil microbial biomass estimates in soils contaminated with metals. Soil Biology Biochemistry. 18: 383–388.
  12. Carnol, M. and Bazgir, M. 2013. Nutrient return to the forest floor through litter and throughfall under 7 forest species after conversion from Norway spruce. Forest Ecology and Management, 309: 66-75.
  13. Dai, W., and Huang,Y. 2006. Relation of soil organic matter concentration to climate and altitude in zonal soils of China. Catena. 65: 87-94.
  14. Epstein, H.E., Burke, I.C., and Lauenroth, W.K. 2002. Regional patterns of decomposition and primary production rates in the U.S. great plains. Ecology. 83: 320-327.
  15. Filip, Z. 2002. International approach to assessing soil quality by ecologically related biological parameters. AgriculturalEcosystems and Environment. 88: 169-174.
  16. Franzluebbers, A.J. 2002. Soil organic matter stratification ratio as an indicator of soil quality. Soil Tillage Research. 66: 95-106.
  17. Ghollarata, M., and Raiesi, F.  2007. The adverse effects of soil salinization on the growth of Trifolium alexandrinum L. and associated microbial and biochemical properties in a soil from Iran. Soil Biology and Biochemistry.39: 1699-1702.
  18. Islam, K.R., and Weil, R.R. 2000. Land use effects on soil quality in a tropical forest ecosystem of Bangladesh. Agriculture, Ecosystems and Environment. 79: 9-16.
  19. Jobbagy, E.G., and Jackson, R.B. 2000. The vertical distribution of soil organic carbon and its relation to climate and vegetation. Ecological Application. 10: 423-436.
  20. Li, X., and Chen, Z. 2004. Soil microbial biomass C and N along a climatic transect in the Mongolian steppe. Biology and Fertility of Soils. 39: 344-351.
  21. Nelson, D.W., and Sommers, L.E. 1982. Agronomy Monograph. p.524. In: Page, . A.L. (ed.)  Total carbon, organic carbon, and organic matter. Miller R.H. and Keeney, D.R, Madison.
  22. Paul, E.A. 2007. Soil microbiology and biochemistry. Academic Press, New York.
  23. Saggar, S., Hedley, C.B., and Salt, G.J. 2001. Soil microbial biomass, metabolic quotient, and carbon and nitrogen mineralisation in 25-year-old Pinus radiata agroforestry regimes. Australian Journal of Soil Research. 39: 491-504.
  24. Shi, W., and Fu-zhen, H. 1991. The nitrogen uptake efficiency from n labeled chemical fertilizer in the presence of earthworm manure. Oxford Press, New Delhi.